Кітап мерейтойлары
Қазақстандық әдебиет
210 жыл (1812) – "Қозы Көрпеш — Баян Сұлу" қазақ тілінде.
Әлемде махаббат туралы көптеген әдемі, бірақ қайғылы оқиғалар, екі сүйікті жүректі қайта біріктіру мүмкін еместігі туралы. Бізде-Қозы Көрпеш пен Баян Сұлудың тамаша тарихы бар. "Қозы Көрпеш — Баян Сұлу" — XIX ғасырдың ортасында жазылған XIII-XIV ғасырлардағы қазақ лиро-эпостық поэмасы. Поэма Сыбанбай, Бекбау, Жанақ, Шөже ақындарының орындауында ауызша нұсқада белгілі болған. 20-ға жуық нұсқаның ішінен Жанактың ең танымал нұсқасы. Ғ.Мүсіреповтің "Қозы Көрпеш — Баян Сұлу" поэмасы сүйіспеншілікке толы жүректер туралы поэманың негізінде жасалып, осы пьесаның (сценарийдің) тарихы алғаш рет 1954 жылы экрандалды, фильм "махаббат туралы Поэма"деген әдемі атқа ие болды.
Ғ.Мүсіреповтің "Қозы Көрпеш — Баян Сұлу" поэмасы сүйіспеншілікке толы жүректер туралы поэманың негізінде жасалып, осы пьесаның (сценарийдің) тарихы алғаш рет 1954 жылы экрандалды, фильм "махаббат туралы Поэма"деген әдемі атқа ие болды. "Қозы Көрпеш пен Баян Сұлу" - бұл ұлы аңызға айналған, олардың махаббаты мәңгілікке кетіп, көптеген ғасырлар бойы сақталғанының өзіндік дәлелі болған әсерлі оқиға:
Жыр Сарыбай мен Қарабайдың аң аулап жүріп құда болып, Қозы мен Баянды күні бұрын атастыруынан басталады. Сол кезде аң аулап жүріп, ұлды болғанын естіген Сарыбай, баласын көре алмай қаза табады. Атастырылып қойған Қозы мен Баян жүздерін көрмегенімен, бір-біріне ғашық болады. Уақыт өте келе сараң Қарабай қызын жетім ұлға бергісі келмей, бір кезде отарын жұттан құтқарған, жергілікті палуан Қодарға ұзатпақшы болады. Қос ғашықтың арасына тосқауыл болған Қодар айласын асырып, зұлымдықпен Қозының басын алады. Қайғыдан қабырғасы қайысқан Баян өш алу үшін қулыққа көшеді. Ол Қодарға өзіне құдықтан су алып берсе, күйеуге шығатынын айтады. Алданған Қодар Баянның шашынан ұстап, құдықтың түбіне түсе бергенде, айлакер қыз бұрымын кесіп тастайды: Қодар түпсіз тұңғиыққа құлап, қаза табады. Сөйтіп Қозының кегі қайтарылады. Батыр қыз ғашығының күмбезіне келіп, өзіне қанжар салып қол жұмсайды.
Юбилеи книг
Казахстанская литература
210 лет (1812) – «Козы Корпеш — Баян Сулу» на русском языке
На свете есть множество красивых, но трагических историй о любви, о невозможности воссоединения двух любящих сердец. У нас есть – прекрасная история Козы Корпеша и Баян Сулу.
«Козы Корпеш — Баян Сулу» — казахская лиро-эпическая поэма XIII-XIV веков, записанная в середине XIX века. Поэма была известна в устных вариантах в исполнении акынов Сыбанбая, Бекбау, Жанака, Шоже. Из около 20 вариантов наиболее известен вариант Жанака. На основе поэмы о любящих сердцах была создана пьеса «Козы Корпеш — Баян Сулу» Г. М. Мусрепова, а впервые история по этой пьесе (сценарий) экранизирована в 1954 году, фильм получил красивое название «Поэма о любви».
«Козы Корпеш и Баян Сулу» — это трогательная история, которая стала великой легендой, своеобразным подтверждением того, что их любовь ушла в вечность и сохранилась на долгие века:
Старинная легенда о трагической любви Козы Корпеш и Баян Сулу гласит, что некие друзья с детства Сарыбай и Карабай поклялись поженить своих детей, которых ещё до появления на свет обручили. Не дождавшись рождения сына, умирает во время охоты Сарыбай. Подрастающие Козы и Баян, ещё не видевшиеся, но связанные узами брачного договора, наконец полюбили друг друга. Проходит время и Карабай меняет жизненные планы. Он обещает отдать свою дочь за местного палуана Кодара, спасшего однажды его отары от джута. Кодар становится преградой между влюблёнными. В этом вечном треугольнике первым сложил буйную голову Козы. Чтобы отомстить убийце, опечаленная Баян прибегает к хитрости. Она обещает выйти замуж за Кодара, если тот выроет для неё колодец с ключевой водой. Кодар принимается за работу, всё углубляясь и держась за длинные косы Баян. Девушка неожиданно отрезает косы и оставленный в колодце Кодар умирает. Тем самым Козы отмщён. На его могиле героиня легенды закалывает себя кинжалом.
Литература:
Қозы Көрпеш – Баян Сұлу: қазақ эпосының шоқтығы. – Астана: Фолиант, 2002. – 696 б.
Қозы Көрпеш.Лиро-эпостық поэма. – Алматы: Мектеп, 2006. – 168 бет. («жетінші сөз» сериясы)
